ប្រែសម្រួល៖ស-សម្បត្តិ

ដំណើរទស្សនកិច្ចការទូតថ្មីៗនេះរបស់លោក ស៊ី ជីនភីង ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី និងកម្ពុជា គឺជាចលនាយុទ្ធសាស្រ្តដ៏សំខាន់មួយរបស់ប្រទេសចិន ក្នុងការពង្រឹងសម្ព័ន្ធភាពក្នុងតំបន់ កណ្តាលភាពតានតឹងពាណិជ្ជកម្មកាន់តែខ្លាំងឡើងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។

ការវិភាគដ៏ទូលំទូលាយនេះ ពិនិត្យលើទិដ្ឋភាពសំខាន់ៗនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ស៊ី បរិបទភូមិសាស្រ្តនយោបាយ និងផលប៉ះពាល់លើទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។

• ចំណុចសំខាន់ៗនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ស៊ី នៅវៀតណាម

ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនភីង ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម បានបញ្ចប់នៅថ្ងៃអង្គារ ទី១៥ ខែមេសា ជាមួយនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចជានិមិត្តរូបមួយទៅកាន់សមាធិរបស់លោក ហូ ជីមិញ ដែលជាមេដឹកនាំបដិវត្តន៍របស់វៀតណាម។ កាយវិការនេះ បានបញ្ជាក់ពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ចិនក្នុងការសង្កត់ធ្ងន់លើទំនាក់ទំនងប្រវត្តិសាស្រ្ត និងមនោគមវិជ្ជាជាមួយវៀតណាម ដែលជាប្រទេសដឹកនាំដោយរបបកុម្មុយនិស្តដូចគ្នា។ ក្នុងអំឡុងពេលស្នាក់នៅរបស់លោក លោក ស៊ី និងមេដឹកនាំកំពូលវៀតណាម លោក តូ ឡាម បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសហប្រតិបត្តិការចំនួន ៤៥ ដ៏គួរឱ្យប្រទាក់ក្រឡាដែលគ្របដណ្តប់លើវិស័យជាច្រើន រួមទាំងខ្សែចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត ការល្បាតសមុទ្ររួមគ្នា និងការអភិវឌ្ឍផ្លូវរថភ្លើង។

លទ្ធផលមួយដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ជាពិសេស គឺការបង្កើតសហប្រតិបត្តិការផ្លូវរថភ្លើងវៀតណាម-ចិន ដែលនឹងត្រួតពិនិត្យលើគម្រោងផ្លូវរថភ្លើងចំនួន ៨ ពាន់លានដុល្លារ ដែលភ្ជាប់ទីក្រុងកំពង់ផែខាងជើងធំបំផុតរបស់វៀតណាមទៅកាន់ព្រំដែនចិន។ គំនិតផ្តួចផ្តើមហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនេះ តំណាងឱ្យការបង្ហាញឱ្យឃើញជាក់ស្តែងនៃយុទ្ធសាស្រ្តភ្ជាប់តំបន់ទូលំទូលាយ និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន។

ពេលវេលានៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ស៊ី មានសារៈសំខាន់ជាពិសេស ដោយកើតឡើងតែពីរសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ពន្ធ ៤៦% លើទំនិញវៀតណាម ក្នុងជាផ្នែកមួយនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមពន្ធពាណិជ្ជកម្មសកលរបស់ប្រធានាធិបតី Trump។ ទោះបីជាពន្ធទាំងនេះត្រូវបានផ្អាកជាបណ្តោះអាសន្នសម្រាប់វៀតណាម និងប្រទេសភាគច្រើនផ្សេងទៀតក៏ដោយ ប្រទេសចិននៅតែប្រឈមមុខនឹងរបាំងពាណិជ្ជកម្មធំធេងពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជំរុញឱ្យប៉េកាំងពង្រឹងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់។

• ការឆ្លើយតបដ៏បង្កចលាចលរបស់លោក Trump

ប្រតិកម្មរបស់ប្រធានាធិបតី Donald Trump ចំពោះការជួបប្រជុំរវាងចិន-វៀតណាម គឺមានចរិតលក្ខណៈស្មោះត្រង់ និងប្រឆាំងតាមទម្លាប់។ ក្នុងការថ្លែងទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននៅសេតវិមាន លោក Trump បានអះអាងថា ការជួបប្រជុំនេះមានគោលបំណង “បោកប្រាស់” សហរដ្ឋអាមេរិក ទោះបីជាលោកបាននិយាយថា លោកមិនស្តីបន្ទោសប្រទេសណាមួយក្នុងការស្វែងរកផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនឡើយ។ “នោះគឺជាការជួបប្រជុំដ៏គួរឱ្យស្រលាញ់… ដូចជាកំពុងព្យាយាមណែនាំថា តើយើងគួរបោកប្រាស់សហរដ្ឋអាមេរិកយ៉ាងដូចម្តេច” លោក Trump បានកត់សម្គាល់ ដោយសម្គាល់ការចូលរួមការទូតនេះថាជាការប្រឆាំងនឹងផលប្រយោជន៍អាមេរិក។

ការឆ្លើយតបនេះបង្ហាញពីលក្ខណៈប្រឆាំងយ៉ាងជ្រាលជ្រៅនៃទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក-ចិនបច្ចុប្បន្ន និងរបៀបដែលការទូតក្នុងតំបន់កំពុងត្រូវបានមើលឃើញតាមរយៈកញ្ចក់នៃការប្រកួតប្រជែងអំណាចធំដោយវ៉ាស៊ីនតោន។ ការចាត់ទុករបស់លោក Trump ក៏បង្ហាញផងដែរនូវការយល់ដឹងអំពីចេតនាយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ចិនក្នុងការកសាងសម្ព័ន្ធនៃដៃគូក្នុងតំបន់ជាតុល្យភាពប្រឆាំងនឹងសម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។

• សារការទូតរបស់ចិន

ក្នុងអំឡុងពេលទស្សនកិច្ចរបស់លោក លោក ស៊ី បានលើកកម្ពស់ជាប់ជាប្រចាំនូវការប្រឆាំងនឹង “ការបង្ខិតបង្ខំឯកតោភាគី” និងការប្រកាន់ខ្ជាប់ “ស្ថិរភាពនៃប្រព័ន្ធពាណិជ្ជកម្មសេរីសកល”។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ទាំងនេះតំណាងឱ្យការរិះគន់ច្បាស់លាស់ ប្រសិនបើជាការរិះគន់ដោយប្រយោល ចំពោះគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោក ស៊ី បានសង្កត់ធ្ងន់ថា “សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម និងសង្គ្រាមពន្ធគយ នឹងមិនបង្កើតអ្នកឈ្នះណាម្នាក់ទេ ហើយលទ្ធិការពារនិយមនឹងមិនដឹកនាំទៅកន្លែងណាឡើយ” នៅក្នុងអត្ថបទមួយដែលបានផ្សាយនៅក្នុងកាសែត Nhan Dan របស់រដ្ឋវៀតណាម។

វោហាសាស្រ្តរបស់លោក ស៊ី ដាក់ប្រទេសចិនជាអ្នកការពារពហុភាគីនិយម និងពាណិជ្ជកម្មបើកចំហ ផ្ទុយពីអ្វីដែលប៉េកាំងបង្ហាញថាជាឯកតោភាគីនិយម និងលទ្ធិការពារនិយមរបស់អាមេរិក។ តាមរយៈការកំណត់ពន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកថាជា “ការបង្ខិតបង្ខំ” ប្រទេសចិនព្យាយាមបង្កើតការអាណិតអាសូរ និងសាមគ្គីភាពក្នុងចំណោមប្រទេសផ្សេងទៀតដែលរងផលប៉ះពាល់ដោយគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់លោក Trump ជាពិសេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលសេដ្ឋកិច្ចផ្អែកលើការនាំចេញងាយនឹងរងផលប៉ះពាល់ពីការរំខានផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម។

• បញ្ហាប្រឈមនៃ “ការទូតឫស្សី”

វៀតណាមបង្ហាញពីការគ្រប់គ្រងតុល្យភាពដ៏ស្មុគស្មាញដែលប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាច្រើនប្រឈមក្នុងការបង្ហាញផ្លូវនៃភាពតានតឹងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក-ចិន។ អត្ថបទនេះបានកត់សម្គាល់ជាក់លាក់នូវវិធីសាស្រ្ត “ការទូតឫស្សី” របស់វៀតណាម ដែលរួមមានការរក្សាទំនាក់ទំនងផលិតភាពជាមួយមហាអំណាចទាំងពីរទោះបីជាមានការប្រកួតប្រជែងរបស់ពួកគេក៏ដោយ។ ខណៈពេលដែលវៀតណាមចែករំលែក “ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ” ជាមួយចិន ដែលជាការចាត់ថ្នាក់ការទូតកម្រិតខ្ពស់បំផុតរបស់ខ្លួន និងមានទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចជ្រាលជ្រៅជាមួយប្រទេសជិតខាងខាងជើងរបស់ខ្លួន ហាណូយក៏មានកង្វល់អំពីភាពម៉ឹងម៉ាត់របស់ប៉េកាំងនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលមានជម្លោះ ដែលស្របជាមួយនឹងផលប្រយោជន៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។

ការដើរលើខ្សែការទូតនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពគ្មានដំណោះស្រាយទូលំទូលាយដែលប្រឈមនឹងសមាជិកអាស៊ាន ពេលពួកគេព្យាយាមបង្កើនឱកាសសេដ្ឋកិច្ចជាមួយអំណាចទាំងពីរ ខណៈពេលជៀសវាងការបង្ខំឱ្យជ្រើសរើសភាគីណាមួយក្នុងការប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងឡើងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក-ចិន។ ដូចដែលលោក Aedan Mordecai អ្នកវិភាគជាន់ខ្ពស់ផ្នែកអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៅក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាយោបល់ហានិភ័យយុទ្ធសាស្ត្រ Sibylline បានសង្កេតថា៖ “ខ្ញុំមិនគិតថាប្រទេសភាគច្រើននៅក្នុងអាស៊ាន នឹងចង់ទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍ច្រើនទៅលើភាពតានតឹងទូលំទូលាយរវាងចិន-សហរដ្ឋអាមេរិកឡើយ ទោះបីជាវាអាចជាការលំបាកខ្លាំងក៏ដោយ។”

• យុទ្ធសាស្រ្តអាស៊ានរបស់ចិន

ដំណើរទស្សនកិច្ចអាស៊ីអាគ្នេយ៍របស់លោក ស៊ី ដែលរួមមានប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងកម្ពុជា បន្ទាប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចវៀតណាម បង្ហាញពីការផ្តល់អាទិភាពរបស់ចិនចំពោះទំនាក់ទំនងអាស៊ាននៅក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន។ ជាមួយនឹងប្រជាជនសរុបប្រមាណ ៦៦០ លាននាក់ និងឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចកំពុងកើនឡើង អាស៊ានតំណាងឱ្យទីផ្សារសំខាន់ និងប្លុកសម្ព័ន្ធមិត្តសក្តានុពលសម្រាប់ចិន ខណៈពេលដែលវាប្រឈមមុខនឹងសម្ពាធពីសហរដ្ឋអាមេរិក។

យុទ្ធសាស្រ្តចូលរួមរបស់ប៉េកាំងជាមួយអាស៊ានបង្ហាញពីយុទ្ធសាស្រ្តពីរ។ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ចិនចង់ពង្រីកទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគដើម្បីកាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់នៃពន្ធគយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដោយការធ្វើពិពិធកម្មទីផ្សារនាំចេញរបស់ខ្លួន និងការធានាខ្សែចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ក្នុងតំបន់។ ខាងនយោបាយ ចិនមានគោលបំណងកំណត់ខ្លួនឯងថាជាដៃគូដែលអាចទុកចិត្តបាន និងមានភាពខ្ជាប់ខ្ជួនជាងសហរដ្ឋអាមេរិក ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងអ្វីដែលមេដឹកនាំក្នុងតំបន់ជាច្រើនយល់ឃើញថាជាគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលមិនអាចព្យាករណ៍បាន និងបង្កការរំខានក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Trump។

ដូចដែលលោក Mordecai បានពន្យល់៖ “លើផ្នែកភូមិសាស្រ្តនយោបាយ នេះគឺជាឱកាសសម្រាប់លោក ស៊ី ក្នុងការបង្ហាញប្រទេសចិនថាជាដៃគូដែលអាចទុកចិត្តបានបន្ថែមទៀតសម្រាប់ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋបាលថ្មីនៅវ៉ាស៊ីនតោន ដែលបាននាំមកនូវពន្ធទាំងនេះដែលពិតជាធ្វើឱ្យប្រទេសមួយចំនួននៅក្នុងតំបន់មានការភ្ញាក់ផ្អើល ដែលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើពាណិជ្ជកម្មសម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច។”

• ផលប្រយោជន៍បុគ្គល និងផលប្រយោជន៍រួម

បញ្ហាប្រឈមដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ភាពជាឯកភាពរបស់អាស៊ានក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងភាពតានតឹងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក-ចិន គឺស្ថិតនៅក្នុងភាពខុសគ្នាដែលអាចកើតមានរវាងផលប្រយោជន៍ជាតិរួម និងផលប្រយោជន៍ជាតិបុគ្គល។ លោក C Raja Mohan សាស្រ្តាចារ្យស្រាវជ្រាវដែលទស្សនកិច្ចនៅវិទ្យាស្ថានសិក្សាអាស៊ីខាងត្បូងនៃសាកលវិទ្យាល័យជាតិសិង្ហបុរី បានលើកឡើងថា ទោះបីជាអាចមានអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់ការចរចាជាសមូហភាពក៏ដោយ ទីបំផុត ប្រទេសភាគច្រើននឹងផ្តល់អាទិភាពដល់កង្វល់ជាតិជាក់លាក់របស់ខ្លួន ជាងគំនិតអរូបីនៃសាមគ្គីភាពក្នុងតំបន់។

“នៅពេលដែលភ្នាល់កាន់តែខ្ពស់ ពាក់ព័ន្ធនឹងអត្ថន័យនៃសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មសម្រាប់ការងារ និងវិបុលភាពនៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះ ខ្ញុំសង្ស័យថានឹងមានភាពតានតឹងរវាងការចរចាជាសមូហភាព និងក្នុងពេលតែមួយការការពារផលប្រយោជន៍បុគ្គលផ្ទាល់ខ្លួនរបស់អ្នក” លោក Mohan បានសង្កេតឃើញ។ “នៅពេលដែលភាពតានតឹងនោះកើតឡើង អារម្មណ៍របស់ខ្ញុំគឺថា ប្រទេសភាគច្រើននឹងមើលថែខ្លួនឯងជាងគំនិតអរូបីនៃការងារជាមួយគ្នាដើម្បីដោះស្រាយជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។”

ការវាយតម្លៃនេះបង្ហាញថា ទោះបីជាមានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ចិនក្នុងការលើកកម្ពស់រណសិរ្សក្នុងតំបន់ដែលមានការរួបរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយ ការឆ្លើយតបរបស់អាស៊ានទំនងជាបន្តការបែកខ្ញែក ដោយសមាជិកនីមួយៗធ្វើការកំណត់ជំហររបស់ខ្លួនដោយផ្អែកលើភាពងាយរងគ្រោះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចពិសេស៕

ប្រភព៖ AFP/lh/ca